Cơm Lam Bắc Mê Hà Giang | Món Đặc Sản Hấp Dẫn Không Thể Bỏ Lỡ

Nếu đã từng lên vùng cao nguyên đá Đồng Văn, chắc hẳn bạn đã từng thưởng thức cơm lam Bắc Mê. Món ăn này tuy dân giã nhưng lại dẻo ngon, thơm lừng mùi lúa chín. Cùng MotorTrip tìm hiểu chi tiết hơn về món đặc sản cơm lam Bắc Mê Hà Giang trong bài viết dưới đây nhé! 

Giới thiệu về món đặc sản cơm lam Bắc Mê Hà Giang

Hà Giang không chỉ nổi tiếng với du khách về cảnh quan thiên nhiên mà còn níu chân mọi người bởi các món đặc sản thơm ngon bổ dưỡng. Như cháo ấu tẩu Hà Giang, trâu gác bếp Hà Giang, lạp xưởng Hà Giang, bánh tam giác mạch Hà Giang…. Trong đó, cơm lam Bắc Mê Hà Giang có lẽ là món đặc sản ghi dấu ấn sâu dậm nhất trong lòng thực khách.

Cơm lam – một  đặc sản dân giã của con người vùng núi Bắc Bộ Việt Nam. Nghe tên và nhìn qua thì khá nhiều người cảm thấy lạ lẫm. Thế nhưng đó đơn giản là gạo được nấu chín thành cơm. Nhưng khác với đồng bào miền xuôi, người dân nơi đây đựng gạo trong các ống tre, ống nứa.

Chính vì cơm được nấu chín trong ống tre đã tạo nên điểm khác biệt gây ấn tượng sâu đậm với du khách. Cũng vì thế mà người dân miền núi đặt cho món đặc sản Hà Giang này một cái tên “Cơm Lam”. Cơm lam có sự kết hợp hài hoà giữa gạo nếp và hương tre. Tạo nên hương vị có một không hai.

Có nhiều câu chuyện thú vị về nguồn gốc của món ăn này. Theo các già làng kể lại, người dân tộc thiểu số xưa kia chủ yếu sống trong từng hay các đỉnh núi cao. Họ du canh du cưa theo mùa vụ nên không có nơi nào họ đến có hai mùa nương rẫy. Lý do của điều này là do địa hình Hà Giang có độ dốc cao. Vì thế sau khi thu hoạch đất sẽ không màu mỡ như trước. Khi trồng lần hai sẽ có thể bị mất mùa.

Cứ như vậy, đồng bào miền núi cứ nay đây, mai đó. Quá trình di cư liên tục, không ổn định khiến cho nền kinh tế trở nên khó khăn. Từ thực tế này, họ đã sáng tạo ra một cách nấu cơm không cần dùng nồi, bát, đũa. Đó là dùng các ống tre nứa để nấu cơm một cách tạm bợ. “Lam” được lấy tại những khu rừng mọc đầy tre, trúc.

Cơm lam Bắc Mê Hà Giang ra đời không chỉ là một món ăn hàng ngày dân giã. Cứ mỗi độ xuân về, ngoài các món ẩm thực đặc trưng trong ngày Tết như thịt lợn treo gác bếp, lạp xưởng, bánh chưng, xôi ngũ sắc,…. Mâm cơm ngày Tết của người Tày vùng Bắc Mê không thể thiếu món cơm lam.

Đặc biệt, trước đây, các sản phụ hoặc phụ nữ trong thời kì nuôi con thường được ưu tiên sử dụng cơm lam. Bởi người dân quan niệm rằng cơm lam sẽ tránh được các chất kim loại như đồng, nhôm, sắt từ các loại nồi, xoong. Các chất này không tốt bởi sẽ làm giảm chất lượng nguồn sữa của người mẹ.

Dần dần, mùa cơm lam không chỉ có ở trong ngày Tết, hay cho sản phụ mà còn bắt đầu từ tháng 9, 10 âm lịch. Bởi lúc đó là thời kỳ những cây tre, cây hóp ở độ “bánh tẻ”. Có thể cho ra những mẻ cơm lam chuẩn vị nhất. Giờ đây nó đã trở thành món đặc sản độc đáo tại Hà Giang được khách du lịch yêu thích. Đồng thời, món ăn này cũng là một nét văn hoá đặc sắc của người dân vùng núi phía Bắc.

Xem thêm:Ăn Gì Du Lịch Hà Giang | Top 12 Món Ăn Nhất Định Phải Thử

Nguyên liệu làm lên món cơm lam Bắc Mê

Cơm lam Bắc Mê Hà Giang mang một hương vị đặc trưng không thể nhầm lẫn với bất kì món cơm nàu. Khi ăn, các bạn sẽ cảm nhận được mùi thơm của gạo nếp, ống tre hoà quyện cùng hương khói bếp. Nguyên liệu làm món ăn này không hề cầu kì và tốn kém.

Điều quan trọng nhất để tạo nên món cơm lam Bắc Mê là phải tìm được nguồn nguyên liệu chất lượng nhất. Nguyên liệu đầu tiên là gạo nếp. Người dân lựa chọn gạo rất kỹ bởi gạo là yếu tố quyết định đến độ thơm ngon của món ăn. Đó là loại gạo nếp được chính người dân địa phương trồng và chăm sóc tại địa phương. Gạo phải được trồng ở trên nương, thơm dẻo, hạt tròn đều và thật chắc.

Bên cạnh đó ta cần có những ống nứa, thân tre, trúc, hóp. Đó là những cây tre, trúc mọc tự nhiên ở trên rừng. Người dân luôn ưu tiên chọn những cây tre, trúc tươi. Thân cây không quá non, không quá già, không quá mỏng, không quá dày.

Bởi nếu cây non quá sẽ dễ bị nứt vỡ khi nấu. Còn khi già quá sẽ không còn lớp màng lụa mỏng, không tạo được hương vị đặc trưng. Bên cạnh đó, các ống nứa, tre, hóp nên có kích thước đều nhau. Vì khi đựng gạo trong ống, gạo sẽ chín được đều các mặt và nhanh chín hơn.

Chưa hết, nước dùng để nấu gạo cũng là được quan tâm. Phần nước sẽ lấy từ khe núi, đầu nguồn các con suối. Đảm bảo cao nhất về độ trong, mát và vệ sinh của nước. Ngoài ra, người dân địa phương còn cần phải chuẩn bị lá dong hoặc lá chuối. Nguyên liệu này giúp cho món ăn thơm hơn rất nhiều.

Xem thêm: Lạp Xưởng Hà Giang | Khám Phá Ẩm Thực Vùng Cao Nguyên Núi

Các công đoạn chế biến món ăn này đúng vị

Cơm lam Bắc Mê Hà Giang được xem là một món đặc sản rất được lòng người dân địa phương và khách du lịch. Cách chế biến món ăn này không hề phức tạp nhưng lại khá vất vả và mất nhiều thời gian. Đầu tiên, vo sạch gạo rồi ngâm trong nước để qua đêm. Công đoạn này giúp cho hạt gạo nở, mẩy hơn. Hơn nữa gạo sẽ trắng, thơm và dẻo hơn khi nấu. Tiếp theo cho chút muối vào gạo rồi trộn đều.

Về ống tre, nứa, sau khi được lấy từ trên núi về, người ta sẽ chặt cây thành nhiều đoạn nhỏ. Mỗi đoạn sẽ để lại một đốt làm đáy kín và một đầu thì chặt bỏ để hở ra. Tiếp đến, cho gạo vào gần đầy miệng ống. Khi đổ cần dằn mạnh ống xuống đất để gạo dồn xuống hết phía dưới. Công đoạn này cũng giúp cho hạt cơm săn chắc hơn, đều và không bị vón cục.

Tiếp đến, đổ nước suối đã chuẩn bị vào ống tre sao cho xâm xấp mặt gạo. Sau đó, dùng lá chuối tươi hoặc lá dong để bịt kín miệng ống. Ngâm ống trong nước khoảng 30 phút rồi mới đem nấu. Sau khi ngâm đủ thời gian, đem những ống tre, nứa đó xếp trên bếp than hồng. Đun ở mức lửa vừa phải, không quá to hay quá nhỏ. Tránh được tình trạng cơm bị cháy và mất đi mùi hương tự nhiên của ống lam.

Vừa nấu, người dân nhất định sẽ vừa xoay ống tre để cơm có thể chín đều. Hơn nữa, sẽ giúp cho hương thơm và dưỡng chất từ ống tre thấm đều vào từng hạt cơm. Trong khoảng 1 giờ, khi bạn cảm nhận được mùi thơm của cơm lam bốc lên thì chính là lúc cơm chín. Khi đó, người dân sẽ bỏ đi phần vỏ lam bị cháy. Bằng cách dùng dao tước bỏ phần vỏ đến khi gặp các lớp màng lụa mỏng màu trắng ngày.

Khi đã tước hết lớp vỏ đen, các bạn sẽ thấy những hạt cơm trắng tinh bắt đầu lộ ra. Từng hạt gạo nở to, chắc mẩy, toả ra hương thơm ngào ngạt kích thích vị giác. Thêm vào đó là mùi của lá dong, lá chuối nướng hoà với mùi tre, nứa vô cùng hấp dẫn. Cơm lam ăn ngay lúc còn nóng hổi là ngon nhất. Cho một miếng cơm vào miệng bạn sẽ cảm nhận được hương vị bùi bùi, ngậy ngậy, ngon đến khó tả.

Nếu không ăn hết, người dân Hà Giang có thể dự trữ cơm lam Bắc Mê. Thời gian bảo quản của cơm lam Bắc Mê Hà Giang rất lâu. Có thể lên tới cả tuần dài mà không bị lo ôi thiu. Tuy nhiên, các bạn nên thưởng thức món ăn này càng nhanh càng tốt. Bởi khi ấy bạn sẽ cảm nhận được trọn vẹn hương vị ngọt, ngon của nó.

Cách thưởng thức cơm lam Bắc Mê Hà Giang đúng chuẩn

Không chỉ có cách nấu độc đáo, song cách ăn cơm lam Bắc Mê Hà Giang cũng khiến mọi người thích thú. Mọi người ăn cơm còn ở trên ống lam. Vị cơm lúc này rất thơm, ngọt hơn cơm trắng miền xuôi rất nhiều. Khi ăn, bạn còn cảm nhận được vị thanh của lá dong, lá chuối. Ta chỉ cần thưởng thức cơm lam không cũng đã đủ ngon.

Người miền núi thường ăn cơm lam với muối vừng. Chỉ cần có cơm lam Bắc Mê Hà Giang với một đĩa muối vừng, bữa cơm của họ đã đủ đầy. Bên cạnh đó, nhiều gia đình còn ăn với muối riềng. Tương tự muối vừng, muối riềng được làm từ muối rang với riềng giã nhỏ. Loại gia vị này cực dễ làm. Vị thơm cay của nó khi kết hợp với cơm lam sẽ tạo nên sức hấp dẫn không thể chối từ.

Ngày nay, người dân còn sáng tạo ra rất nhiều thức ăn khác để ăn kèm. Món ăn sẽ đậm đà và dậy mùi hơn rất nhiều khi được ăn cùng với thịt gà nướng hoặc thịt lợn rừng nướng. Nếu có dịp du lịch Hà Giang, bạn sẽ được thưởng thức món cơm lam Bắc Mê do chính người dân bản địa làm. Những người dân có kinh nghiệm lâu đời sẽ mang đến cho bạn bữa ăn tuyệt hảo.

Ngày nay khi nấu cơm lam, người ta còn cho thêm nhiều nguyên liệu vào nấu cùng. Như đậu, ngô, các loại hạt, thịt hay gia vị. Giúp tạo nhiều hương vị đa dạng cho món ăn. Khi kết hợp với từng loại nguyên liệu, cơm lam Bắc Mê Hà Giang sẽ mang lại cho bạn cảm nhận khác nhau.

Thưởng thức món đặc sản Hà Giang này tại đâu?

Ngày xưa, cơm lam Bắc Mê Hà Giang được coi như là người bạn đi đường của người dân tộc thiểu số. Họ dắt bên hông và mang đi làm nương, lên rừng.  Vì cơm bảo quản được lâu, không lo ôi thiu trong thời gian dài. Ngày nay, cơm lam đã trở lên phổ biến hơn. Bạn có thể tìm được món ăn này ở nhiều nơi.

Cụ thể, cơm lam Bắc Mê hiện được bày bán rấ nhiều ở các phiên chợ Hà Giang. Như chợ phiên Đồng Văn, chợ Quyết Tiến Hà Giang, chợ đêm Mèo Vạc,… Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy các sạp bày bán món ăn hấp dẫn này. Bên cạnh đó tại các nhà hàng Hà Giang cũng phục vụ khách du lịch cơm lam.

Ở mỗi khu vực của vùng Đông Bắc, món cơm lam Bắc Mê Hà Giang lại có những hương vị đặc trưng riêng biệt. Khi tham gia các tour du lịch Hà Giang các bạn còn có thể trực tiếp tham gia hoạt động nướng cơm lam cùng với người dân bản địa. Dưới thời tiết lạnh giá, quây quần bên bếp lửa, ngửi mùi hương ngào ngạt của cơm lam chín. Chắc chắn sẽ mang đến cho bạn trải nghiệm tuyệt vời.

Mức giá của cơm lam Bắc Mê Hà Giang không hề đắt. Chỉ từ 15.000đ đến 30.000đ/ống. Sự chênh lệch về giá này là do có độ to nhỏ giữa các ống tre. Ngoài ra, hương vị của cơm cũng khiến mức giá khác nhau.

Trên đây, MotorTrip đã giới thiệu đến bạn chi tiết về món ăn cơm lam Bắc Mê Hà Giang. Món đặc sản có một không hai này hứa hẹn sẽ đem lại cho bạn những hương vị khó quên. Hy vọng bài viết hữu ích với bạn. Chúc bạn có được một chuyến du lịch Hà Giang vui vẻ, và có nhiều kỉ niệm ý nghĩa.

Nguồn tham khảo: 

• Mia. (2022). Cơm lam Bắc Mê – Món ngon giản dị của vùng cao Đông Bắc. [Online]. mia.vn. Có tại: https://mia.vn/cam-nang-du-lich/com-lam-bac-me-mon-ngon-gian-di-cua-vung-cao-dong-bac-3427 [Truy cập ngày 21/2/2022]
• Du lịch Việt Nam. (2019). Cơm lam – tinh hoa ẩm thực của vùng núi Bắc Bộ. [Online]. dulichvietnam.com.vn. Có tại: https://dulichvietnam.com.vn/com-lam-tinh-hoa-am-thuc-cua-vung-nui-bac-bo.html [Truy cập ngày 21/2/2022]
• Poliva. (2023). Cơm lam Bắc Mê mang vị ngọt thơm thảo của người Hà Giang. [Online]. poliva.vn. Có tại: https://poliva.vn/com-lam-bac-me/. [Truy cập ngày 21/2/2022]
• Tripzone. (2023). Cơm Lam Bắc Mê. [Online]. tripzone.vn. Có tại: https://tripzone.vn/ck10536-com-lam-bac-me [Truy cập ngày 21/2/2022]
• Báo Hà Giang. (2016). Dẻo thơm cơm Lam Bắc Mê. [Online]. baohagiang.vn. Có tại: http://www.baohagiang.vn/thong-tin-quang-ba/201601/deo-thom-com-lam-bac-me-658628/ [Truy cập ngày 21/2/2022]