Các quy định và chính sách của chính phủ đối với ngành xe khách ở Việt Nam

Xe khách đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giao thông vận tải của Việt Nam. Đây là phương tiện di chuyển phổ biến của hàng triệu người dân mỗi ngày, giúp kết nối các tỉnh thành, phục vụ nhu cầu đi lại, du lịch và giao thương. Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách và quy định nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo an toàn cho hành khách. Hãy cùng MotorTrip tìm hiểu nhé.

Quy định về điều kiện kinh doanh vận tải hành khách bằng xe khách

Ngành vận tải hành khách bằng xe khách ở Việt Nam chịu sự quản lý chặt chẽ của nhà nước nhằm đảm bảo chất lượng dịch vụ, an toàn giao thông và quyền lợi của hành khách. Các doanh nghiệp muốn tham gia kinh doanh trong lĩnh vực này phải đáp ứng nhiều yêu cầu nghiêm ngặt về pháp lý, phương tiện, tài chính cũng như đội ngũ nhân sự. Dưới đây là những quy định quan trọng về điều kiện kinh doanh vận tải hành khách bằng xe khách tại Việt Nam.

Điều kiện cấp phép hoạt động

Bất kỳ doanh nghiệp hay hợp tác xã nào muốn kinh doanh vận tải hành khách bằng xe khách đều phải được cấp Giấy phép kinh doanh vận tải bằng xe ô tô. Theo quy định tại Nghị định 10/2020/NĐ-CP của Chính phủ, để được cấp phép, doanh nghiệp cần đáp ứng các yêu cầu sau:

• Có đăng ký kinh doanh hợp pháp: Doanh nghiệp phải có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh với ngành nghề vận tải hành khách bằng xe ô tô.
• Đảm bảo số lượng phương tiện tối thiểu: Số lượng xe tối thiểu phụ thuộc vào loại hình kinh doanh (ví dụ: tuyến cố định, hợp đồng, xe buýt, xe taxi…).
• Quản lý và theo dõi phương tiện bằng công nghệ: Các xe khách phải được gắn thiết bị giám sát hành trình hợp chuẩn, kết nối với cơ quan quản lý nhà nước để kiểm soát hoạt động.
• Có bộ phận quản lý an toàn giao thông: Doanh nghiệp cần có bộ phận chuyên trách đảm bảo an toàn giao thông, giám sát lịch trình và kiểm tra phương tiện định kỳ.

Yêu cầu về phương tiện vận tải

Để được phép hoạt động, xe khách phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt nhằm đảm bảo an toàn và chất lượng dịch vụ:

• Phải thuộc quyền sở hữu hợp pháp của doanh nghiệp hoặc có hợp đồng thuê xe dài hạn.
• Tuổi thọ xe theo quy định: Xe khách tuyến cố định không được quá 15 năm tính từ năm sản xuất, xe buýt không quá 20 năm.
• Bảo trì và kiểm định định kỳ: Xe khách phải được kiểm định chất lượng tại các trung tâm đăng kiểm được Bộ Giao thông Vận tải cấp phép.
• Trang bị an toàn đầy đủ: Mỗi xe phải có dây an toàn cho hành khách, búa thoát hiểm, bình chữa cháy, hộp cứu thương và hệ thống phanh hoạt động tốt.

Tiêu chuẩn đối với lái xe và nhân viên phục vụ

Đội ngũ nhân sự đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ và an toàn giao thông. Chính phủ đặt ra các yêu cầu cụ thể đối với tài xế và nhân viên phục vụ trên xe:

• Lái xe phải có giấy phép lái xe phù hợp:
  • Xe từ 10 chỗ trở lên yêu cầu tài xế phải có bằng lái hạng D trở lên.
  • Xe dưới 10 chỗ yêu cầu bằng hạng B2 hoặc C.
• Kinh nghiệm lái xe: Tài xế xe khách phải có kinh nghiệm lái xe ít nhất 3 năm đối với xe trên 30 chỗ.
• Không có tiền sử vi phạm nghiêm trọng: Tài xế không được có tiền án về các vi phạm an toàn giao thông nghiêm trọng.
• Nhân viên phục vụ trên xe phải được đào tạo: Các tuyến xe giường nằm hoặc chạy đường dài phải có nhân viên phục vụ để hỗ trợ hành khách. Nhân viên phải có thái độ chuyên nghiệp, giúp đỡ khách hàng khi cần thiết.

Yêu cầu về tổ chức hoạt động và dịch vụ khách hàng

Ngoài phương tiện và nhân sự, doanh nghiệp kinh doanh xe khách cần đảm bảo các điều kiện về tổ chức hoạt động:

• Lập biểu đồ chạy xe và niêm yết công khai: Mỗi chuyến xe cần có lịch trình rõ ràng, niêm yết giá vé công khai và không được tự ý thay đổi lộ trình nếu chưa được cấp phép.
• Bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho hành khách: Doanh nghiệp bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho toàn bộ hành khách trên xe.
• Quản lý và giải quyết khiếu nại: Phải có hệ thống tiếp nhận phản ánh từ khách hàng và xử lý khiếu nại về chất lượng dịch vụ, giá vé hoặc thái độ phục vụ của nhân viên.

Xử phạt đối với vi phạm trong kinh doanh xe khách

Chính phủ đưa ra nhiều hình thức xử phạt nghiêm khắc đối với doanh nghiệp và cá nhân không tuân thủ các quy định về kinh doanh vận tải hành khách:

• Phạt tiền từ 5-50 triệu đồng đối với doanh nghiệp hoạt động không có giấy phép.
• Tước giấy phép lái xe từ 1-3 tháng nếu tài xế vi phạm nghiêm trọng các quy định về tốc độ, thời gian lái xe liên tục.
• Đình chỉ hoạt động đối với doanh nghiệp có nhiều sai phạm trong thời gian dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn giao thông.

Chính sách về an toàn giao thông đối với xe khách

An toàn giao thông luôn là ưu tiên hàng đầu trong ngành vận tải hành khách, đặc biệt là đối với xe khách – phương tiện di chuyển tập trung đông người. Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách nhằm giảm thiểu rủi ro tai nạn, nâng cao chất lượng dịch vụ và bảo vệ tính mạng hành khách. Các quy định này bao gồm giới hạn tốc độ, thời gian lái xe, bảo dưỡng định kỳ và trang bị an toàn trên xe khách.

Quy định về tốc độ và giờ lái xe

Việc kiểm soát tốc độ và thời gian lái xe là yếu tố quan trọng giúp hạn chế tai nạn giao thông. Theo quy định của Bộ Giao thông Vận tải:

Tốc độ tối đa của xe khách được quy định theo từng tuyến đường:

• Đường đô thị: Từ 50 – 60 km/h
• Đường ngoài đô thị: Từ 70 – 90 km/h
• Cao tốc: Từ 90 – 120 km/h (tùy theo từng đoạn)

Quy định về thời gian lái xe:

• Mỗi tài xế không được lái liên tục quá 4 giờ, sau đó phải nghỉ ít nhất 30 phút.
• Tổng số giờ lái trong ngày không vượt quá 10 giờ để đảm bảo sức khỏe và sự tỉnh táo khi lái xe.

Ngoài ra, các xe khách phải được trang bị hộp đen giám sát hành trình, giúp cơ quan chức năng kiểm tra tốc độ, thời gian lái xe và lịch trình di chuyển.

Yêu cầu về bảo dưỡng và kiểm định phương tiện

Để đảm bảo phương tiện hoạt động an toàn, Chính phủ yêu cầu tất cả xe khách phải trải qua kiểm định định kỳ theo các tiêu chuẩn nghiêm ngặt:

• Xe mới phải kiểm định lần đầu trước khi đưa vào vận hành.
• Xe hoạt động dưới 5 năm: Kiểm định 6 tháng/lần.
• Xe hoạt động trên 5 năm: Kiểm định 3 tháng/lần.

Các tiêu chí kiểm định bao gồm:

• Hệ thống phanh, lốp xe, đèn chiếu sáng, còi báo hiệu.
• Dây an toàn, ghế ngồi và lối thoát hiểm.
• Động cơ và hệ thống lái phải đảm bảo hoạt động ổn định.

Nếu xe không đạt tiêu chuẩn an toàn, chủ xe buộc phải sửa chữa và kiểm tra lại trước khi tiếp tục hoạt động.

Trang bị an toàn bắt buộc trên xe khách

Để bảo vệ hành khách trong trường hợp khẩn cấp, Chính phủ yêu cầu tất cả xe khách phải được trang bị đầy đủ các thiết bị an toàn:

• Dây an toàn: Hành khách ngồi trên xe bắt buộc phải thắt dây an toàn trong suốt chuyến đi.
• Búa thoát hiểm: Mỗi xe phải có ít nhất 4 – 6 chiếc búa đặt gần cửa sổ, giúp hành khách phá kính thoát hiểm khi cần.
• Cửa thoát hiểm: Xe giường nằm và xe khách cỡ lớn phải có cửa thoát hiểm khẩn cấp.
• Bình chữa cháy: Trang bị ít nhất 2 bình chữa cháy để xử lý tình huống cháy nổ.
• Hệ thống cảnh báo nguy hiểm: Bao gồm còi báo động, đèn tín hiệu trong trường hợp xảy ra sự cố.

Những quy định này giúp tăng cường khả năng ứng phó khi có tai nạn, giảm thiểu thương vong cho hành khách.

Các biện pháp xử lý vi phạm an toàn giao thông

Nhằm đảm bảo các quy định được thực thi nghiêm túc, Chính phủ đã đặt ra các mức xử phạt mạnh tay đối với hành vi vi phạm:

• Chạy quá tốc độ: Phạt từ 800.000 – 12.000.000 VNĐ, tùy theo mức độ vi phạm.
• Vượt quá thời gian lái xe quy định: Phạt từ 3.000.000 – 10.000.000 VNĐ và tước giấy phép lái xe từ 1 – 3 tháng.
• Xe không đạt tiêu chuẩn an toàn: Phạt từ 2.000.000 – 8.000.000 VNĐ, có thể bị đình chỉ hoạt động nếu không khắc phục.
• Không trang bị đầy đủ thiết bị an toàn: Phạt từ 1.000.000 – 5.000.000 VNĐ và yêu cầu bổ sung ngay lập tức.

Các biện pháp này nhằm tăng cường tính răn đe và đảm bảo tất cả các doanh nghiệp xe khách đều tuân thủ nghiêm túc quy định an toàn giao thông.

Quy định về giá vé và hợp đồng vận tải

Cơ chế quản lý giá vé xe khách

Giá vé xe khách tại Việt Nam được quản lý chặt chẽ nhằm đảm bảo quyền lợi của hành khách và sự ổn định của ngành vận tải hành khách. Theo quy định của Bộ Giao thông Vận tải, giá vé phải được niêm yết công khai tại bến xe, trên phương tiện vận tải hoặc qua các kênh thông tin chính thức của doanh nghiệp.

Mỗi tuyến xe khách sẽ có mức giá khác nhau tùy theo các yếu tố như:

• Khoảng cách di chuyển: Tuyến đường càng dài, giá vé càng cao.
• Loại phương tiện: Xe ghế ngồi, xe giường nằm, xe limousine cao cấp sẽ có mức giá khác nhau.
• Thời điểm di chuyển: Ngày lễ, Tết hoặc giờ cao điểm có thể áp dụng mức giá cao hơn do nhu cầu tăng mạnh.

Doanh nghiệp vận tải phải đăng ký giá vé với cơ quan quản lý và không được tự ý tăng giá bất hợp lý. Nếu vi phạm, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính và đình chỉ hoạt động.

Quy định về hợp đồng vận tải hành khách

Hợp đồng vận tải hành khách là văn bản pháp lý quan trọng xác định quyền và trách nhiệm giữa đơn vị vận tải và hành khách hoặc tổ chức thuê xe. Theo quy định, hợp đồng vận tải cần có các nội dung chính sau:

• Thông tin về đơn vị vận tải: Tên công ty, địa chỉ, số giấy phép kinh doanh.
• Thông tin hành khách hoặc bên thuê xe: Họ tên, số lượng hành khách, điểm đi – điểm đến.
• Điều kiện vận chuyển: Bao gồm lịch trình di chuyển, các quy định về hành lý, thời gian đón trả khách.
• Giá cước và phương thức thanh toán: Thỏa thuận giá vé, hình thức thanh toán (tiền mặt, chuyển khoản, thanh toán qua ví điện tử).
• Trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên: Quy định rõ về trách nhiệm đảm bảo an toàn, xử lý tình huống phát sinh và các điều khoản bồi thường nếu vi phạm hợp đồng.

Các đơn vị vận tải phải tuân thủ chặt chẽ hợp đồng này nhằm đảm bảo sự minh bạch, tránh tranh chấp giữa các bên. Hành khách có quyền yêu cầu bồi thường nếu doanh nghiệp vi phạm các điều khoản đã cam kết. Việc áp dụng quy định chặt chẽ về giá vé và hợp đồng vận tải giúp ngành xe khách hoạt động minh bạch, bảo vệ lợi ích của hành khách và đảm bảo tính cạnh tranh lành mạnh trong ngành.

Ngành xe khách Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong giao thông vận tải, và các quy định của chính phủ đã góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, đảm bảo an toàn cho hành khách. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức như vi phạm quy định, quản lý phức tạp và nhu cầu đổi mới theo xu hướng công nghệ. Nếu có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân, ngành xe khách chắc chắn sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ.